De virtuele influencer – kun je fan worden van iemand die niet bestaat?

De virtuele influencer – kun je fan worden van iemand die niet bestaat?

Een wereld waarin echt en nep niet meer (goed) te onderscheiden zijn: dat is waar het naartoe gaat. Je kunt een lange discussie hebben over hoe mooi of beangstigend dat is. In deze blog zoom ik in op een relatief nieuw fenomeen in deze schemerzone van echt en nep: de virtuele influencer.

Wat is echt en wat is nep? Dat onderscheid kunnen we online alsmaar lastiger maken. Dat komt doordat de techniek van bijvoorbeeld het creëren van gezichten met kunstmatige intelligentie steeds geavanceerder wordt: de zogeheten deepfakes. Je kunt nu zo ongeveer iedereen alles laten zeggen en echt lijkende mensen creëren. Waardoor je je telkens weer moet afvragen: maar is dit een echt mens? En heeft deze persoon dat echt gezegd? We worden online gemanipuleerd waar we bij zitten!

Een recent voorbeeld van voor de gek gehouden worden: Tweede Kamerleden dachten dat ze een videogesprek hadden met de stafchef van Navalny, een Russische oppositieleider die gevangen gezet is in een strafkamp. De kamerleden hadden al snel in de gaten dat er iets niet klopte. Eerst werd gedacht dat het deepfake-technologie was, maar uiteindelijk bleek dat ze te maken hadden met twee Russische komieken die de stafchef van Navalny imiteerden. Tja, met een beetje schmink kom je ook een heel eind. Ander voorbeeld: in Zondag met Lubach zagen we eind 2020 de eerste deepfake van minister-president Rutte. Dat zag er best echt uit, al zie je nu nog wel dat het nep is. Maar de techniek maakt grote stappen voorwaarts!

Tot leven gekomen stripfiguur

Dankzij social media is het heel gemakkelijk geworden om iets te creëren wat helemaal niet in het echt bestaat. Ik bedoel in dit geval niet-bestaande digitale personages, met een achtergrondverhaal, uiterlijke kenmerken en een persoonlijkheid. Denk aan een tot leven gekomen stripfiguur, als Captain America. Of James Bond. Hij is een verzonnen personage maar je hebt toch het idee dat hij echt is omdat een acteur in zijn huid kruipt. Zulke niet-bestaande personages bewonen nu ook sociale media zoals Instagram. Het lijkt daar alsof ze een echt leven leven, maar je zal ze nooit in het echt tegenkomen. Althans, op korte termijn niet.

Esther Olofsson

In Nederland hebben we sinds kort een digitaal personage: Esther Olofsson. Esther bestaat alléén op Instagram. Maar door de foto’s die van haar gepost worden, lijkt het alsof je haar op straat tegen kunt komen. De makers van Esther hebben haar een heus achtergrondverhaal en een persoonlijkheid meegegeven, die je terugziet in de berichten die op Instagram verschijnen. Ze is een 29-jarige expat uit Zweden, woont in Rotterdam. Haar vader heeft haar verlaten toen ze nog heel jong was. En haar moeder heeft in Malmö een eigen architectenbureau. Ze is in haar eentje naar Rotterdam gekomen. De maker, het creatieve bureau Rauw CC, zegt over het creatieproces:

“Het moest een vrouw worden, er was een naam (Esther) en er waren wat voorzichtige contouren van een uiterlijk en karaktertrekken. Deze diepten we verder uit met een karakterstrategiesessie, zodat we haar tot in detail op papier alvast tot leven konden wekken. Om te zorgen dat ze gestructureerd en effectief op social kon verschijnen volgde een contentstrategiesessie. Ondertussen ging de designafdeling los op de digitale uitwerking van Esther.”

Nieuwe marketingtool

Waarom zou je dit doen? Het klinkt duur allemaal. Rauw CC zag mooie internationale voorbeelden van virtuele influencers (daarover later meer) en moet gedacht hebben: dat willen wij ook, en liefst de eerste in Nederland. Een nieuwe marketingtool dus, ‘brand storytelling’. Laat een virtueel karakter het verhaal van jouw merk vertellen, maar wel op een authentieke manier. Gen Z en Millennials zijn er klaar voor!

Je kunt haar stilstaand of bewegend in beeld brengen door een combinatie van technieken: CGI (Common Gateway Interface) en deepfake-technologie. En ze is bewust niet helemaal ‘echt’ gemaakt, het moet wel duidelijk zijn dat dit geen echt persoon is. Echt nep dus.

Je kunt zo’n virtuele influencer natuurlijk precies laten doen en zeggen wat je wil, in tegenstelling tot een influencer van vlees en bloed. De virtuele wordt ook niet moe, ouder, zeurt niet over geld of imago en komt altijd op tijd. Ideaal!

Internationale voorbeelden

Internationaal bestaat de virtuele influencer al wat langer. In China en Japan is het fenomeen virtuele karakters zelfs al normaal. Een beetje zoals ze hun robothuisdieren als echte dieren zien en ze zelfs een echte begrafenis organiseren als de robot ‘dood’ is. Niet alleen zijn er virtuele influencers maar ook popsterren en nieuwslezers. De bekendste virtuele influencer wereldwijd is Lu do Magalu met 5,2 volgers op Instagram. Een winkel in Brazilië gebruikt haar om producten te promoten. Ze heeft een niet heel inspirerend account moet ik zeggen. En dan heb je nog Lil Miquela (3 miljoen volgers) die ‘ingehuurd’ wordt door bedrijven om hun product of merk te promoten. Ze heeft zelfs een paar eigen liedjes, mét videoclip! Knap gemaakt! Shudu is volgens de makers het eerste digitale supermodel met 217.000 volgers. In deze video zie je meer over deze ‘dames’ en hun makers:

 

Terug naar Esther

‘Onze’ Esther heeft nog niet zulke grote aantallen volgers als haar internationale evenknieën. In mei 2021 heeft ze ruim 46.000 volgers op Instagram. En dat is iets waar ik zelf nog niet zo goed bij kan. Haar volgers weten dat ze niet echt bestaat, maar dat zou je niet denken als je de reacties ziet die ze krijgt, bijvoorbeeld over hoe mooi ze is. Ze reageert ook vaak terug, als een echt persoon. Zijn deze reacties geautomatiseerd of zijn mensen van vlees en bloed in haar huid en haar Instagram-account gekropen?

Het gaat om het verhaal

Uit een eerste onderzoek van Kenniscentrum 010 van de Hogeschool Rotterdam blijkt dat jongvolwassenen nauwelijks onderscheid maken tussen, in dit geval, virtuele influencer Miquela en een influencer van vlees en bloed. Overkomen als een echt mens met een goed verhaal blijkt voor deze doelgroep belangrijker dan uiterlijk.

Om beter te begrijpen hoe je dit virtuele fenomeen naast menselijke mensen kunt zetten, ga ik Esther Olofsson zelf eens een tijdje volgen, en de reacties lezen. Misschien ga ik zelfs wel reageren. Om écht te snappen wat zo’n virtuele influencer met je doet.

 

Word je bewust van online manipulatie en word platformwijs!

Word je bewust van online manipulatie en word platformwijs!

Wij zijn ‘het product’ van de grote socialmediaplatforms en worden gemanipuleerd waar we bij zitten. Pijnlijk, maar waar. Wil je weten hoe dat zit, doe dan de Korte Cursus Manipulatie van Bits of Freedom of de Slechts Nieuws-game van DROG. Of lees deze blog.

Online manipulatie: zorgelijk

Over online manipulatie schrijven we bij SavvyLadies wel vaker. Omdat het online zo makkelijk is om te manipuleren en we dat zorgelijk vinden. Daarom willen we jou als lezer daar graag bewust van maken. Zolang er geen wetgeving is, is er weinig meer tegen online manipulatie te doen dan jezelf er zo goed mogelijk tegen te weren. Bits of Freedom, de beweging die opkomt voor internetvrijheid in Nederland, helpt ons daarbij met een korte cursus.

Bits of Freedom liet in 2020 onderzoek doen naar manipulatie door social media als YouTube, Facebook en Instagram. Daaruit blijkt onder andere:

(…) content wordt zonder waarschuwing verwijderd, onze aandacht wordt gekapitaliseerd en wie vragen heeft, kan eigenlijk nergens terecht.
(download het rapport)

Je begrijpt, dit wordt geen blij verhaal over alle positieve  kanten die er zitten aan social media (die er echt wel zijn). De negatieve kant van de medaille is dat socialmediakanalen ons misleiden om er zo lang mogelijk te blijven, dat ze regels hebben die soms schijnbaar willekeurig worden toegepast en dat ze ons in hokjes stoppen op basis van de persoonlijke informatie die we delen. Wat dan weer bepaalt wat we te zien krijgen in onze tijdlijn.

Het vrije internet staat onder druk

Volgens Bits of Freedom staat ons vrije internet onder druk door al dat gemanipuleer. En daarom ontwikkelden ze een Korte Cursus Manipulatie. Zij willen ons hiermee platformwijzer maken; een belangrijk onderdeel van mediawijsheid. In deze cursus word je wegwijs gemaakt door vijf vormen van manipulatie.

Tijd voor de Korte Cursus Manipulatie!

Eens kijken hoe goed ik mij bewust ben van hoe platforms mij online manipuleren. Op kortecursusmanipulatie.nl scroll ik eerst door de introductie naar beneden en ga dan van start! Met korte uitspraken (wist je dat…) en plaatjes word ik bewust gemaakt van hoe ik gemanipuleerd word. Erg geschikt voor beelddenkende generaties denk ik zo! Je scrollt er in zo’n 5 a 10 minuten wel doorheen. Leuk gedaan!

screenshot van korte cursus manipulatie van bits of freedom

Maar, wat leer je dan?

Wil je liever wat meer tekst lezen, dan heeft Bits of Freedom een uitgebreid artikel met linkjes naar o.a. interviews met ervaringsdeskundigen. Samengevat gaat die manipulatie hierom:

1. Censuur/contentmoderatie

Socialmediaplatformen beslissen zelf welke berichten ze gepast vinden en verwijderen de content die dat volgens hen niet is. Zonder waarschuwing. Dit is gevaarlijk voor het publieke debat omdat bepaalde geluiden hierdoor misschien niet gehoord worden.

2. Profilering

Door wat jij post op social media plus wat ze van je kunnen verzamelen nadien, kunnen socialmediaplatformen veel informatie over je verzamelen en een profiel van je opstellen. Zo kunnen ze heel specifieke doelgroepen samenstellen waar bedrijven vervolgens op adverteren. Soms betekent dit dat je iets juist niet te zien krijgt, of iets anders dan anderen, omdat jij in een ander hokje zit. Dit kan discriminatie in de hand werken en ook onvolledige of onjuiste informatie. Denk bij dat laatste maar eens aan een politieke partij die zijn boodschap aanpast naar wat jij op basis van je profiel wil lezen.

3. Curatiemacht

Socialmediakanalen willen je zo lang mogelijk op hun kanalen houden en schotelen je dus continu content voor die je aandacht blijft prikkelen. Zodat je nog even blijft hangen en verder kijkt. En zo kun je zomaar in de fabeltjesfuik van het nepnieuws belanden. Met polarisatie en radicalisering als potentiële gevolgen.

4. Dark patterns

Socialmedia-apps zijn zo ontworpen dat jij zo veel mogelijk data deelt met ze en dat je zo lang mogelijk blijft hangen. Denk aan een grotere en gekleurde ‘ja’-knop bij de vraag of je cookies wil accepteren. Dark patterns staat voor de trucs die jou dingen laten doen die niet in je belang zijn. Een ander voorbeeld: telkens nieuwe content voorschotelen waardoor je veel te lang op YouTube, TikTok of Facebook blijft hangen, de zogenaamde endless scroll.

5. Zelfmanipulatie

Omdat jij met je berichten op social media graag andere mensen wil bereiken, ga je wat je doet aanpassen aan de grillen van die kanalen. Je manipuleert dus eigenlijk jezelf hiermee en dat alles in dienst van het platform waar je op zit. Scoren bikinifoto’s goed op Instagram? Nou, hup, in die bikini dan maar.

Wat een ellende, wat nu?

Door de Korte Cursus Manipulatie van Bits of Freedom te doen, ben je je – als het goed is – bewuster van hoe je gemanipuleerd wordt op social media. Maar wat kun je er nu eigenlijk aan doen? Bits of Freedom is in Europa hard bezig om te zorgen dat er goede internetregels gemaakt worden.

En wij? Wij kunnen tot die tijd in elk geval zorgen dat onze privacy-instellingen zo veilig mogelijk staan. En de cursus delen, om ook anderen te helpen. Bij deze!

En nepnieuws dan?

Nepnieuws is ook online manipulatie en het is ook belangrijk dat je je dáár bewuster van bent. Een groep deskundigen maakte onder de naam DROG alweer een paar jaar geleden een leuke game die je meer leert over nepnieuws: Slecht Nieuws. De moeite waard!

Laat ons weten welke inzichten jij hebt opgedaan (door deze cursus en game) en met welke vragen je nog zit! Wij zijn heel benieuwd.

Wil je meer weten over mediawijsheid, kijk dan eens op mediawijsheid.nl.

 

Welke alternatieve socialmediakanalen zijn er als je de censuur op Twitter en Facebook zat bent?

Welke alternatieve socialmediakanalen zijn er als je de censuur op Twitter en Facebook zat bent?

Grote socialmediakanalen als Facebook, Instagram en Twitter besloten onlangs (o.a.) president Trump te verbannen van hun kanalen met als reden dat hij niet aan hun huisregels voldoet. Steeds meer mensen melden zich aan bij alternatieve socialmediakanalen. Welke zijn dit en wat kenmerkt ze?

Tot voor kort was Twitter het perfecte communicatiekanaal voor Trump. Hij is niet de enige die gecensureerd en uiteindelijk verbannen is (van veel meer platforms dan alleen Twitter en Facebook); veel berichten en accounts die nepnieuws of haat verspreidden, werden het afgelopen jaar aangepakt door de big tech. Veel mensen vinden iets van deze beslissingen; je vindt ze in het kamp ‘terecht, hadden ze al eerder moeten doen’ of in het kamp ‘onterecht, het is censuur en nog selectief ook’. De Duitse Bondskanselier Angela Merkel liet onlangs weten in het kamp ‘onterecht’ te zitten en wil de verbanning van Trump op Twitter rechterlijk laten toetsen. Mijn mening? Ik vind het terecht dat berichten en accounts die zich niet aan de huisregels houden, verwijderd worden, maar ik vind ook dat ze dat consequent moeten doen. En daar worstelen de grote socialmediakanalen nogal mee, het lijkt onbegonnen werk. Overheidsregulatie zou een hoop problemen oplossen naar mijn idee.

Mensen uit het kamp ‘onterecht’ zoeken nu in grote getale hun heil bij alternatieven voor Twitter en Facebook: Parler, Gab, MeWe, BitChute, Rumble zijn daar een paar van. Maar daarover later meer.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Socialmediabedrijven die zo groot zijn als bijvoorbeeld Facebook, met heel veel gebruikers (2,7 miljard wereldwijd) en nog meer berichten, hebben wat mij betreft ook een bepaalde maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wat zij met hun bedrijf wel en niet doen, heeft impact op onze samenleving. Welke huisregels hanteren ze om de vrede te bewaren? En handhaven ze die ook consequent? Overheden oefenen daarom ook druk uit op die bedrijven om berichten met nepnieuws, haat, bedreiging, racisme en pesterijen van hun platforms te verwijderen. Die verantwoordelijkheid voelen Facebook-eigenaar Mark Zuckerberg en de zijnen kennelijk steeds meer, gezien de recente acties die ze ondernomen hebben.

Maatregelen van de big tech

Al eerder in 2020 werd Twitter steeds alerter op nepnieuws. Het bedrijf kondigde in oktober 2020 aan (tijdelijke) maatregelen te nemen tegen de verspreiding van misinformatie. Dit in het kader van de komende Amerikaanse verkiezingen. Zo kon je niet meer zo snel iets retweeten als ervoor. Ook voegde Twitter meldingen toe aan tweets van Trump over de Amerikaanse verkiezingen die feitelijke onjuistheden bevatten. Sommige tweets verdwenen helemaal. Ook accounts die misinformatie publiceerden, werden uit de lucht gehaald. Na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 en de berichten die Trump daarover verspreidde, was de maat vol voor Twitter en werd het complete account verwijderd.

Zuckerberg besloot op 7 januari 2021 dat Trump in elk geval twee weken zijn Facebook- en Instagram-account niet mag gebruiken en is net als Twitter ook al een tijd bezig om misinformatie te labelen en/of te verwijderen. Net als Twitter wordt als reden opgegeven het oproepen tot geweld door Trump. Ook YouTube (eigenaar: Google/Alphabet) heeft in december nieuw beleid ingevoerd over misinformatie over de verkiezingen (dus niet per se over andere misinformatie).

Natuurlijk kun je het erover hebben of deze big tech-bedrijven hiermee de juiste stappen hebben gezet. Superinteressant, maar voer voor een apart blog.

Nog meer polarisatie

Gevolg van de stappen: mensen die het onterecht vinden, verhuizen naar andere kanalen, waar ze in hun eigen bubbel kunnen delen wat ze willen zonder gecensureerd te worden. Zoek maar eens op Twitter naar berichten met ‘parler’. Gevolg daarvan: nog meer polarisatie, want we zien steeds minder van de bubbel van de ander waardoor we ons ook steeds minder kunnen inleven in elkaar. En dat blijft niet beperkt tot de online wereld, hebben we in Washington DC gezien.

Snelle groei van alternatieve kanalen

Maar goed, dit is helaas wat er nu gebeurt. Die alternatieve socialmediakanalen hebben de afgelopen periode hun ledenaantallen enorm zien groeien. Vergeleken met de grote reuzen Facebook (1,8 miljard dagelijkse gebruikers), Instagram en Twitter (klein reusje met 187 miljoen dagelijkse gebruikers) zijn het nog maar kleine spelers. Om dit even te visualiseren, maakte ik dit grafiekje met de meest recente cijfers die ik kon vinden:

histogram aantal leden social media 2020

Lage cijfers dus, maar de groei van die kleintjes gaat hard. En kleine jongens kunnen helaas wel grote negatieve impact hebben.

Omdat bij mij Parler en de andere namen nog weinig bekend waren, ben ik op zoek gegaan naar informatie: wat zijn het voor kanalen, waar staan ze voor, wat zijn de verschillen met de grote socialmediakanalen? Parler (niet: Parlor) bleek de bekendste van het stel en daar ga ik zo uitgebreider op in, maar ik begin eerst even bij de kleinere spelers.

Gab

Gab bestaat al sinds 2017 en staat voor free speech at all cost. De reden van oprichting: bestaande socialmediakanalen zijn te links en berichten van rechtse mensen worden ten onrechte verwijderd. In 2019 kwamen er veel nieuwe leden bij, toen het kanaal 8chan offline ging. Gab staat net als 8chan bekend om de aanwezigheid van neonazi’s, alt-right (extreemrechts) en ‘witte superieuren’. Geld verdienen ze met abonnementen en donaties. Volgens Fox Business had Gab in april 2020 3,7 miljoen maandelijkse bezoekers. En recentelijk melden zich weer veel nieuwe leden zich aan, volgens Gab zelf. Je kunt de app niet downloaden in de appstores van Google en Apple. Op de website kun je net als op Twitter op zoek naar mensen en berichten die in een tijdlijn verschijnen. En ja, er zijn huisregels. Maar ja.

MeWe

Volgens Mashable is MeWe de concurrent van Parler, waar ik het hierna over heb. MeWe zegt te staan voor privacy van de gebruikers en advertentievrij te zijn en blijven. Het is dus niet speciaal opgericht voor conservatieven of voor politieke berichtgeving. Op het kanaal zijn vreemd genoeg voor veel bekende mensen (Amerikanen, zoals Donald Trump) accounts aangemaakt. Het is qua uiterlijk en functionaliteit meer zoals Facebook. Inkomsten halen ze uit abonnementsgelden. Het platform zegt misinformatie niet te censureren en dat maakt het een aantrekkelijk platform voor wie dat wel graag doet. Opvallend is dat veel mensen uit Hong Kong zich in 2020 aansloten. In 2020 had MeWe naar eigen zeggen 10 miljoen gebruikers.

Rumble en BitChute

Rumble en het Britse BitChute zijn video-apps die je kunt zien als alternatieven voor YouTube, die veel/veel te weinig (streep door wat voor jou niet van toepassing is) video’s offline haalt vanwege overtreden van de huisregels. Deze twee spelers zeggen dat je bij hen wél alles mag zeggen. Maar toch hebben ook zij huisregels. BitChute zou in april 20 miljoen unieke bezoekers hebben. Rumble zei in november dat zo’n 75-90 miljoen mensen maandelijks een video bekijken.

Parler

In Nederland is in 2021 de bekendste van de genoemde alternatieve socialmediakanalen Parler, met 10 miljoen leden in november 2020 en 4 miljoen actieve gebruikers. Parler noemt zichzelf unbiased en een plek voor free speech. Het platform is gemaakt en gefinancierd door Amerikaanse conservatieven. Ik heb me er – de dag vóór het uit de lucht ging – aangemeld om eens met eigen ogen te zien wat het is. Het lijkt best wel op Twitter met korte berichten van allerlei mensen die je gewoon kunt lezen (met een account). Je kunt de taal zelfs op Nederlands instellen en er zijn ook Nederlandse politici lid, bijvoorbeeld Thierry Baudet.

screenshot van tijdlijn op parler.com

Thuishonk van conservatieven

Het aantal downloads van de app is sinds de Amerikaanse verkiezingen (november 2020) enorm, met toen bijna 1 miljoen nieuwe downloads. Mashable zegt dat deze populariteit al in de zomer begon, toen Twitter en Facebook steeds vaker berichten als desinformatie labelden. Volgens The Verge begon het met invloedrijke conservatieve socialmediapersoonlijkheden die opriepen over te stappen wegens het ‘censuurbeleid’ van Twitter en Facebook. Het is dan ook een kanaal waar vooral conservatief, rechtsgeoriënteerd en populistisch gedachtengoed en ook ‘alternatieve waarheden’ gedeeld worden. En het handhaven van de huisregels (die er wel degelijk zijn) niet hoog op het prioriteitenlijstje staat van de eigenaar.

screenshot van parler.com

De vraag is hoe lang het leven van Parler nog is, nu Apple en Google de app uit hun appstore weghalen en Amazon de webhosting opzegt. Ach, misschien is het vooral goed voor hun imago om dat te doen. Overigens bleek de website parler.com technisch niet best in elkaar te zitten; een hacker was in staat om alle gepubliceerde berichten van de site te schrapen voordat deze offline ging, dus ook alle berichten op de beruchte 6 januari, de dag van de bestorming van Capitol Hill. Handig voor de FBI.

Waar gaat dit naartoe?

Het zijn interessante tijden als je van een afstandje kijkt naar de acties die grote socialmediabedrijven nemen en hoe hierop gereageerd wordt. Maar ook overheden worden zich steeds meer bewust van hún rol in de regulatie van de online wereld. Waar dit allemaal toe gaat leiden, is nog onduidelijk.

Maar vertel, hoe zie jij de toekomst van social media?

 

 

 

 

 

Humor geeft verlichting in de coronacrisis

Humor geeft verlichting in de coronacrisis

Humor biedt troost, verlichting én het werkt stressverlagend. En dat kunnen we dus goed gebruiken tijdens deze coronacrisis. Hoe zit dat nou en wat typeert de grappen die we – vooral – via social media voorbij zien komen?

Nare tijden

Goh, wat zitten we alweer lang in andere tijden hè, dankzij het coronavirus? Als ik dit schrijf is het alweer eind oktober en hebben we er zeven maanden opzitten. En dat worden er nog heel wat meer. Een lange tijd waarin veel mensen het moeilijk hebben: vanwege ziektes of overlijdens, omdat school niet lekker loopt, omdat ondernemingen failliet gaan, omdat feesten niet meer gevierd mogen worden, omdat je afstand moet houden tot zo’n beetje iedereen, omdat we verzuipen in (des-/mis-)informatie over corona, omdat we met een mondkapje op door het leven moeten gaan. Wat kan ons nou goed door deze nare en verwarrende tijden heen helpen? Humor!

Rampenhumor

Ik weet niet of het bij jou ook zo ging, maar ik werd in maart en april van dit jaar via WhatsApp, Twitter, Facebook en Instagram werkelijk overspoeld met grappige plaatjes gerelateerd aan de coronacrisis. De voornaamste onderwerpen: toiletpapier hamsteren, mondmaskers, thuiswerken, de lege straten en de verveling die toeslaat in quarantainetijd. Sociologe Giselinde Kuipers en communicatiewetenschapper Mark Boukes hebben voor hun onderzoek naar humor tijdens de coronacrisis, ook wel ‘rampenhumor’, maar liefst 12.000 grappen uit deze periode verzameld. Zoveel zag ik er niet voorbijkomen..

Humor legt de tijdsgeest vast

Ook ik ben ze gaan verzamelen; humor legt namelijk mooi de tijdsgeest vast. Het lijkt mij heel interessant om over een paar jaar aan de hand van deze humoristische plaatjes op de coronacrisis terug te kijken. Het type humor en de onderwerpen zeggen iets over ons leed, onze verbazing en hoe we ons voelen. En juist omdat we met zoveel landen tegelijk in deze situatie zitten en we allemaal online actief zijn, maakt dat de plaatjes ook snel de hele wereld overgaan; we herkennen ons er allemaal in.

Coronahumor biedt troost

Van sociaal psycholoog Madelijn Strick kwam onlangs het boek ‘Humor is een van de vier pijlers onder het universum’ uit, met daarin een hoofdstuk over coronahumor. Strick onderzocht hoe troostrijk de coronahumor was in de eerste golf van de coronacrisis. Volgens haar tekende de grote hoeveelheid aan coronagrappen die online gedeeld werden de grote behoefte aan humor in crisistijd.

Humor  kan  op  allerlei  manieren  helpen  tegen  angstige  en  sombere  gevoelens.  Het  uitwisselen  van  humor  is  een  vorm  van  sociaal  contact:  gezamenlijk  lachen  schept  een  band  waardoor  je  je  minder  alleen  voelt.  Het  is  ook  een gemeenschappelijke vorm van sense-making.

Piekergedachten worden naar de achtergrond verdrongen doordat de verrassende grappen ons cognitief vermogen prikkelen. En dus, een uitstekend medicijn in deze lastige tijden!

De Speld hield humor erin

In de zomer was er geen nieuwe aanvoer meer, de humor leek opgedroogd, alles was al gezegd. En hoe later in de zomer het werd, hoe harder het aantal besmettingen steeg en hoe groter mijn behoefte aan lachen om herkenbare plaatjes. Ik moest even geduld hebben. Ondertussen bleef satirewebsite De Speld wel onvermoeid doorgaan met ons een spiegel voorhouden over gebeurtenissen in Nederland. Een greep uit de titels:

  • “Als je de nummers van Lange Frans achterstevoren luistert, hoor je hele normale dingen”
  • “Scholen sluiten heeft geen zin: ‘Dan gaan jongeren illegaal studeren onder viaduct’”
  • “Corona-ontkennende oom begint goddank over Zwarte Piet”
  • “Rutte eist dat Netflix iets fatsoenlijks online zet zodat Nederlanders binnen blijven”
  • “Monopoly brengt corona-editie met teststraten uit”
  • “Rutte stelt fans gerust: voorlopig geen publiek bij Oranje”
  • “Grondleggers tweede golf woedend over tweede lockdown”
  • “‘CoronaMelder bewust verslavend gemaakt’ – Oud-medewerkers van app klappen uit de school”
  • “Heilige geest besmet met corona na kerkdienst Staphorst – Kerkgangers stonden veel te dicht bij de Heer”
  • “Carnaval gaat toch door: ‘Oja, het is natuurlijk gewoon een religieus feest’”
  • “Eindelijk kunnen mensen landelijk het mondkapjesadvies negeren”
  • “Van Dissel waarschuwt voor snelle verspreiding mondkapjes – ‘We zijn de strijd aan het verliezen'”

Ook Loesje heeft haar te verwachten bijdrage geleverd aan grappige uitspraken. 

Tweede golf, tweede ronde humor

Nu we sinds een paar weken in een tweede besmettingsgolf en tweede (halve) lockdown zitten, net als andere landen om ons heen, zie ik weer meer leuks voorbijkomen! Je moet erom grinniken of lachen, maar deze serie lijkt wel een wat donkerdere humor te zijn; Kermit die liever dat ene uur extra wintertijd overslaat terwijl hij uitgeblust op bed ligt en de grap dat de kliko er vaker uitgaat dan jij. Het lijken wat meer zwartgallige grappen in deze ronde. Maar door dingen in het belachelijke te trekken, kunnen we relativeren en zijn we beter in staat om met de situatie omgaan. Het geeft lucht en kweekt ook saamhorigheid. We zitten met z’n allen in dit vreselijke schuitje en ontsnappen kunnen we voorlopig niet. We kunnen er dus maar beter het beste van maken.

Nieuwe rijzende ster in de wereld van social media: TikTok

Nieuwe rijzende ster in de wereld van social media: TikTok

Het socialmediakanaal TikTok is booming: in Nederland werd het als eerste geadopteerd door basisschooljeugd die al gebruik maakte van de voorganger Musical.ly. Maar de groep TikTokkers wordt steeds groter en ouder. Het lijkt er op dit kanaal te gaan om wie het meest gevatte grapje kan maken en zo het meeste bereik kan krijgen. Welke invloed heeft TikTok op de samenleving?

Waar komt TikTok ineens vandaan?

Helemaal nieuw is TikTok niet. De eigenaar van de app is het Chinese bedrijf ByteDance. Dit bedrijf nam in 2017 Musical.ly over, dat toen al populair was onder basisschooljeugd; het draaide vooral om zelfgemaakte korte (verticale) video’s met muziek, dansjes, playbacken en nadoen. ByteDance voegde Musical.ly en TikTok samen tot TikTok en plots draaide het niet alleen meer om muziek, alhoewel dat nog steeds een grote rol speelt.

Hoeveel mensen gebruiken TikTok?

Het gaat erg goed met TikTok, dat een geschatte marktwaarde heeft van 200 miljard dollar en een flink groeiend aantal gebruikers wereldwijd, in 150 landen. In oktober 2019 heeft de app volgens de baas meer dan 1 miljard dagelijkse gebruikers, voornamelijk kinderen en tieners. TikTok is uniek omdat het het snelst groeiende socialmediakanaal in de wereld is. Nederland heeft op dit moment (juli 2020) zo’n 3,5 miljoen gebruikers. Volgens Hootsuite is 69% van de gebruikers (wereldwijd) tussen de 13 en 24 jaar oud. Deze jonge TikTokkers zouden gemiddeld 80 minuten per dag actief zijn (andere bronnen noemen een getal tussen de 46 en 74 minuten). Dat is al bijna evenveel als ze op YouTube doorbrengen en meer dan Facebook.

grafiek TikTok

Beeldcitaat van tmcnet.com

Speciaal Voor Jou!

Als je de app voor het eerst opstart (dat kan zonder account!), kom je direct op de Voor Jou-pagina (Engels: For You Page, #FYP). Hiermee zuigt het je als het ware de TikTok-wereld in. Je begint met algemeen goed scorende video’s op de grootte van je telefoonscherm. Hoe meer jij met aanklikken, reacties en andere acties in de app aangeeft wat je leuk vindt, hoe beter TikTok weet wat relevante content is om jou te tonen, zodat je nog langer in de app blijft. Je komt op TikTok dus al snel in je eigen bubbel van gelijkgestemden terecht door je eigen klikgedrag. De video’s spelen telkens opnieuw af, ze stoppen niet vanzelf. Je swipet naar boven voor een nieuwe video, naar beneden voor de vorige video, waardoor het gevoel van eindeloosheid aan content op deze app nog verder versterkt wordt, Er komt geen einde aan. Verslavend. Bingen is er niets bij.

Wat voor filmpjes?

TikTokkers kunnen video’s van 15 of 60 seconden maken of uploaden. Het zijn voornamelijk luchtige, creatieve video’s: muzikaal of vermakelijk (bijv. het uitvoeren van een challenge) met aan het einde een clou. Video’s die inspelen op (muziek)memes, ‘remake video’s’, doen het extra goed op dit platform. De korte video’s zijn snel gemaakt binnen de app en dus ook snel bekeken, geconsumeerd én passend bij ons gebruik van de mobiele telefoon (mobile first content). Perfect voor de consumptiemaatschappij van nu: snackable content waar je snel blij van kan worden. Want we moeten al zoveel in zo weinig tijd. Doordat het zulke korte filmpjes zijn, kan TikTok snel veel over je voorkeuren leren, veel sneller dan YouTube dat kan.

Even een indruk krijgen van TikTok? Bekijk dan deze compilatievideo (jaja, op YouTube).

Bedrijven op TikTok

Nederlandse bedrijven en organisaties beginnen TikTok nog maar net te ontdekken. In de Verenigde Staten wordt al flink samengewerkt met influencers en worden de gekste challenges uitgezet. Een bekende is de ‘flip the switch‘ waarbij twee mensen ineens van positie zijn gewisseld in de video. Vele beroemdheden deden hier natuurlijk ook aan mee, zoals zangeres Jennifer Lopez maar ook onze eigen Matthijs van Nieuwkerk. De mogelijkheden voor adverteren worden steeds verder uitgebreid. Vooralsnog is adverteren in Nederland trouwens nog niet mogelijk. Het draait op TikTok om kijkers en betrokkenheid. Hoe meer die zijn, hoe groter de kans dat je op dé For You Page terechtkomt en viraal gaat. Dat geldt ook voor advertenties.

Is er een schaduwzijde?

Jazeker, zoals zo vaak met ‘gratis’ social media is ook hier de privacy en zelfs ook de mensenrechten flink in het geding. En dat is extra erg omdat het hier om kinderen en hun gegevens gaat. Het bedrijf achter de app is een Chinees techbedrijf dat lustig data over gebruikers verzamelt, tot ergernis van bijvoorbeeld de Verenigde Staten. India verbood TikTok recentelijk, als een van de sancties tegen China vanwege politieke en militaire spanningen. Het lijkt erop dat de Chinese regering een dikke vinger in de pap heeft als het gaat om inzage in de data die de app verzamelt. Ook ernstig: eind vorig jaar bleek dat de app bepaalde video’s censureerde, bijvoorbeeld video’s over politieke issues, maar ook video’s van kinderen met overgewicht, transgenders en gehandicapten. Bovendien zou de app tot recentelijk mee hebben gekeken als je op je iPhone tekst gekopieerd zou hebben. En nog meer ellende. De Autoriteit Persoonsgegevens is in elk geval wakker geworden.

Welke invloed heeft TikTok op ons allemaal?

TikTok is een kanaal van belang geworden, zoveel is inmiddels wel duidelijk. Volgens de New York Times is het een plek waar ideologische vorming, politiek activisme en trollen plaatsvindt. Zo hadden TikTok-gebruikers een bijeenkomst van Trump gedwarsboomd door zich massaal te registreren en niet te komen opdagen, waardoor Trump veel lege stoelen zag. Ook in het zichtbaar maken van het geweld tegen zwarten in Amerika speelt TikTok een rol. Jongeren voelen de vrijheid om hun mening over bijvoorbeeld financiële ongelijkheid, de klimaatcrisis op TikTok te uiten terwijl ze daar in hun eigen kringen misschien geen gehoor voor krijgen. Liedjes worden hits dankzij TikTok, bijvoorbeeld als er een dansje bijhoort die TikTokkers massaal op video vastleggen. Zie hieronder bijvoorbeeld Old Town Road van Lil Nas X:

Zelf heb ik dubbele gevoelens over TikTok. Er zijn zoveel mooie, grappige en creatieve video’s te bekijken; het is een fijne en positieve uitlaatklep voor jongeren. Maar ja, onze privacy is ook best belangrijk en ik ben niet zo’n fan van de Chinese controlecultuur.

Wat dacht jij toen je TikTok voor het eerst opende? En ben je het zelf gaan gebruiken of heb je het terzijde geschoven? Laat het weten in de reacties!

Meer lezen over TikTok?

 

 

 

 

 

 

 

De podcast: wat is het en hoe begin je er zelf een?

De podcast: wat is het en hoe begin je er zelf een?

De podcast is een groeiend medium in Nederland en de rest van de wereld. De hoogste tijd dus om er meer over te weten te komen. Misschien wil je na het lezen zelf wel starten met een podcast. Dan moet je zeker onze verse podcast luisteren mét handige tips.

Wat is een podcast?

De oorsprong van het woord podcast komt bij Apple vandaan en is ontstaan in 2004. Onze eigen Adam Curry heeft toen mede aan de wieg gestaan van het populair worden van podcasts! Kim noemde podcasts al eens het nieuwe radio luisteren. De definitie volgens Wikipedia:

Een podcast is een audio-uitzending waarbij het geluidsbestand op aanvraag wordt aangeboden door middel van webfeeds. Dankzij de introductie van draagbare mp3-spelers zoals de iPod was deze vorm van uitzenden snel populair onder radioamateurs. De term podcast is dan ook een samentrekking van iPod en broadcast (Engels voor ‘uitzenden‘).

Een publicatie met alleen geluid dus. Het is een van de vele manieren van het overbrengen van content op je publiek en voor ons Savvy Ladies een hele fijne. Je kunt het beluisteren op een moment dat het jou goed uitkomt en je kunt het zelfs combineren met andere bezigheden, zoals sporten, het huishouden of onderweg zijn. Er zijn podcasts in alle soorten en maten: verhalen, interviews, reportages, talkshows en voorgelezen boeken.

Is podcasten populair?

Die vraag blijkt nog niet zo eenvoudig te beantwoorden; er wordt vooralsnog weinig onderzoek naar podcasts gedaan. Uit de AudioMonitor van de Stichting Nationaal Luister Onderzoek van 2019 bleek dat er in Nederland 5 miljoen mensen naar podcasts luisteren (dus zo’n 30%). Amerikaanse cijfers laten zien dat er een groei is in aantal podcasts en aantal luisteraars (in 2017 zou 55% van alle Amerikanen naar een podcast hebben geluisterd) en er zijn zeer positieve voorspellingen over de groeiende populariteit te vinden. Ook PEW Research ziet een stijgende lijn in Amerika in de afgelopen jaren.

Volgens Forbes wordt de podcast mainstream gezien de groeiende hoeveelheid content. Sommigen omschrijven podcasts als verslavend, net als een boek waarvan je wil weten hoe het verhaal verder gaat. Of omdat je het gevoel hebt dat degenen die aan het woord zijn in de podcast tegen jou praten.

Wie luisteren podcasts?

Ook daar is niet veel onderzoek naar gedaan, maar we vonden daar wel íets over, een onderzoek onder podcastluisteraars uit 2019 (download het hele onderzoek zelf bij Scienceguide.nl). De podcastluisteraar blijkt iets vaker vrouw dan man, hoogopgeleid en tussen de 28 en 44 jaar oud. Klopt dat een beetje voor jou? Voor ons wel! De meeste mensen luisteren podcasts als ze onderweg zijn, een kleiner deel doet dat thuis.

Wees slim, begin een podcast!

Alle signalen wijzen erop dat de podcast een groeiend medium is, dus je doet er verstandig aan om op z’n minst te onderzoeken of het voor jou van meerwaarde kan zijn. Het kost wat tijd en ook geld als je goede kwaliteit nastreeft, maar dan heb je ook wat: je verzamelt (trouwe) luisteraars, bouwt aan je naam/merk en je verdiept je in onderwerpen waar je over uitzendt. Dus je wordt er ook nog eens slimmer door! Als je ondernemer bent, kan het je ook nog eens opdrachten opleveren.

Hoe begin ik zelf een podcast?

Iedereen pakt het maken van een podcast anders aan. Wat je kiest, heeft invloed op het eindresultaat dus bedenk van te voren wat je wil bereiken met je gesprek en steek daar je podcast op in. Verder zeggen ervaren podcasters dat je gewoon moet beginnen en dat je leert door het te doen.

 

Meer weten?