Leestijd 4 minuten

Wij zijn ‘het product’ van de grote socialmediaplatforms en worden gemanipuleerd waar we bij zitten. Pijnlijk, maar waar. Wil je weten hoe dat zit, doe dan de Korte Cursus Manipulatie van Bits of Freedom of de Slechts Nieuws-game van DROG. Of lees deze blog.

Online manipulatie: zorgelijk

Over online manipulatie schrijven we bij SavvyLadies wel vaker. Omdat het online zo makkelijk is om te manipuleren en we dat zorgelijk vinden. Daarom willen we jou als lezer daar graag bewust van maken. Zolang er geen wetgeving is, is er weinig meer tegen online manipulatie te doen dan jezelf er zo goed mogelijk tegen te weren. Bits of Freedom, de beweging die opkomt voor internetvrijheid in Nederland, helpt ons daarbij met een korte cursus.

Bits of Freedom liet in 2020 onderzoek doen naar manipulatie door social media als YouTube, Facebook en Instagram. Daaruit blijkt onder andere:

(…) content wordt zonder waarschuwing verwijderd, onze aandacht wordt gekapitaliseerd en wie vragen heeft, kan eigenlijk nergens terecht.
(download het rapport)

Je begrijpt, dit wordt geen blij verhaal over alle positieve  kanten die er zitten aan social media (die er echt wel zijn). De negatieve kant van de medaille is dat socialmediakanalen ons misleiden om er zo lang mogelijk te blijven, dat ze regels hebben die soms schijnbaar willekeurig worden toegepast en dat ze ons in hokjes stoppen op basis van de persoonlijke informatie die we delen. Wat dan weer bepaalt wat we te zien krijgen in onze tijdlijn.

Het vrije internet staat onder druk

Volgens Bits of Freedom staat ons vrije internet onder druk door al dat gemanipuleer. En daarom ontwikkelden ze een Korte Cursus Manipulatie. Zij willen ons hiermee platformwijzer maken; een belangrijk onderdeel van mediawijsheid. In deze cursus word je wegwijs gemaakt door vijf vormen van manipulatie.

Tijd voor de Korte Cursus Manipulatie!

Eens kijken hoe goed ik mij bewust ben van hoe platforms mij online manipuleren. Op kortecursusmanipulatie.nl scroll ik eerst door de introductie naar beneden en ga dan van start! Met korte uitspraken (wist je dat…) en plaatjes word ik bewust gemaakt van hoe ik gemanipuleerd word. Erg geschikt voor beelddenkende generaties denk ik zo! Je scrollt er in zo’n 5 a 10 minuten wel doorheen. Leuk gedaan!

screenshot van korte cursus manipulatie van bits of freedom

Maar, wat leer je dan?

Wil je liever wat meer tekst lezen, dan heeft Bits of Freedom een uitgebreid artikel met linkjes naar o.a. interviews met ervaringsdeskundigen. Samengevat gaat die manipulatie hierom:

1. Censuur/contentmoderatie

Socialmediaplatformen beslissen zelf welke berichten ze gepast vinden en verwijderen de content die dat volgens hen niet is. Zonder waarschuwing. Dit is gevaarlijk voor het publieke debat omdat bepaalde geluiden hierdoor misschien niet gehoord worden.

2. Profilering

Door wat jij post op social media plus wat ze van je kunnen verzamelen nadien, kunnen socialmediaplatformen veel informatie over je verzamelen en een profiel van je opstellen. Zo kunnen ze heel specifieke doelgroepen samenstellen waar bedrijven vervolgens op adverteren. Soms betekent dit dat je iets juist niet te zien krijgt, of iets anders dan anderen, omdat jij in een ander hokje zit. Dit kan discriminatie in de hand werken en ook onvolledige of onjuiste informatie. Denk bij dat laatste maar eens aan een politieke partij die zijn boodschap aanpast naar wat jij op basis van je profiel wil lezen.

3. Curatiemacht

Socialmediakanalen willen je zo lang mogelijk op hun kanalen houden en schotelen je dus continu content voor die je aandacht blijft prikkelen. Zodat je nog even blijft hangen en verder kijkt. En zo kun je zomaar in de fabeltjesfuik van het nepnieuws belanden. Met polarisatie en radicalisering als potentiële gevolgen.

4. Dark patterns

Socialmedia-apps zijn zo ontworpen dat jij zo veel mogelijk data deelt met ze en dat je zo lang mogelijk blijft hangen. Denk aan een grotere en gekleurde ‘ja’-knop bij de vraag of je cookies wil accepteren. Dark patterns staat voor de trucs die jou dingen laten doen die niet in je belang zijn. Een ander voorbeeld: telkens nieuwe content voorschotelen waardoor je veel te lang op YouTube, TikTok of Facebook blijft hangen, de zogenaamde endless scroll.

5. Zelfmanipulatie

Omdat jij met je berichten op social media graag andere mensen wil bereiken, ga je wat je doet aanpassen aan de grillen van die kanalen. Je manipuleert dus eigenlijk jezelf hiermee en dat alles in dienst van het platform waar je op zit. Scoren bikinifoto’s goed op Instagram? Nou, hup, in die bikini dan maar.

Wat een ellende, wat nu?

Door de Korte Cursus Manipulatie van Bits of Freedom te doen, ben je je – als het goed is – bewuster van hoe je gemanipuleerd wordt op social media. Maar wat kun je er nu eigenlijk aan doen? Bits of Freedom is in Europa hard bezig om te zorgen dat er goede internetregels gemaakt worden.

En wij? Wij kunnen tot die tijd in elk geval zorgen dat onze privacy-instellingen zo veilig mogelijk staan. En de cursus delen, om ook anderen te helpen. Bij deze!

En nepnieuws dan?

Nepnieuws is ook online manipulatie en het is ook belangrijk dat je je dáár bewuster van bent. Een groep deskundigen maakte onder de naam DROG alweer een paar jaar geleden een leuke game die je meer leert over nepnieuws: Slecht Nieuws. De moeite waard!

Laat ons weten welke inzichten jij hebt opgedaan (door deze cursus en game) en met welke vragen je nog zit! Wij zijn heel benieuwd.

Wil je meer weten over mediawijsheid, kijk dan eens op mediawijsheid.nl.